Słowniczek
Co to jest edukacja pozaformalna i nieformalna?
- Edukacja pozaformalna to wszystkie działania, które mają na celu poszerzanie wiedzy i zdobywanie umiejętności praktycznych, ale nie odbywają się w ramach formalnie ustalonego systemu oświaty. Jest to nauka poza szkołą, uczelnią wyższą, kursem czy szkoleniem. Opiera się na praktyce, doświadczeniu i aktywności ucznia.
Metody stosowane w edukacji pozaformalnej to wszelkiego rodzaju warsztaty, wykonywanie powierzonych zadań, działania praktyczne. Odbywa się zgodnie z zasadą: Powiedz mi, a zapomnę, pokaz mi, a zapamiętam, pozwól mi wziąć udział, a zrozumiem.
Edukacja pozaformalna różni się od formalnej nie tylko metodologią, ale także relacja uczeń – nauczyciel. Jest ona mniej oficjalna, nastawiona na współpracę i obustronną aktywność. Nauczyciel nie tylko przekazuje wiedzę, ale jest też opiekunem, przewodnikiem. Proces nauki jest elastyczny i dopasowany do potrzeb ucznia. To on sam decyduje o jego kształcie i kierunku. Dlatego edukacja pozaformalna wymaga zaangażowania, aktywności i świadomości ucznia. Różnice pomiędzy kształceniem pozaszkolnym a formalnym wiążą się też z efektem końcowym procesu edukacyjnego – w szkole, uczelni wyższej czy na kursie kończy się on uzyskaniem dyplomu, certyfikatu, zaświadczenia itp. Edukacja pozaformalna nie zapewnia dokumentu potwierdzającego kwalifikacje. Gwarantuje natomiast zdobycie cennego doświadczenia, które jest kluczowym elementem podczas poszukiwania pracy.
- Edukacja nieformalna jest natomiast procesem trwającym przez całe życie. Uczestnicząc w konkretnym doświadczeniu, zdobywamy wiedzę na jego temat. Odbywa się ona w zasadzie bez udziału naszej woli. Obejmuje nie tylko poszerzanie wiedzy i umiejętności, ale również kształtowanie postaw i wartości.
Obydwa typy edukacji są uzupełnieniem wiedzy zdobytej w szkole. Ich główną zaletą, zwłaszcza w świetle współczesnego rynku pracy, jest możliwość zdobycia konkretnych umiejętności praktycznych. Pozwalają one rozwijać się, wychodzić poza ustalone schematy, uczyć się przydatnych i świadomie wybranych elementów. Edukacja pozaformalna uczy kreatywności, samodzielnego myślenia i odpowiedzialności za budowanie swojego wykształcenia.
- Akcja 5.1 – część programu „Młodzież w działaniu”, który składa się z pięciu Akcji podzielonych na poszczególne podakcje. Akcja 5.1 obejmuje spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową. Dzięki niej młodzi ludzie mogą aktywnie wyrażać swoje poglądy i potrzeby, wpływając na kształt polityki młodzieżowej i współpracować z rówieśnikami z kraju i Europy.
- Dialog usystematyzowany – forma komunikacji między młodymi ludźmi a decydentami, politykami i ekspertami, która służy umożliwieniu młodym wpływania na politykę młodzieżową. Dzięki temu młodzi mogą wyrażać swoje opinie, potrzeby i postulaty, przez co aktywnie uczestniczą w kształtowaniu własnej przyszłości. Dialog usystematyzowany odbywa się poprzez debaty, konsultacje, spotkania, dyskusje itp. Najważniejsze wnioski wypracowane podczas tego typu spotkań trafiają do instytucji wpływających na kształt i kierunki polityki młodzieżowej.
- Erasmus for All – nowy program Unii Europejskiej obejmujący inicjatywy w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu na lata 2014-2020. Połączy w sobie siedem istniejących dotychczas programów, w tym „Młodzież w działaniu” i „Uczenie się przez całe życie”. Program będzie kładł nacisk na edukacyjną mobilność młodzieży.
- Eurodesk – sieć informacyjna dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą obejmująca całą Europę. Działa on w 31 państwach. Udziela odpowiedzi na pytania związane z Unią Europejską, zawiera bazy programów grantowych, pomaga znaleźć partnerów do projektów i informuje o polityce młodzieżowej w UE. W województwie świętokrzyskim Regionalny Punkt Informacyjny Eurodesku mieści się w Kielcach przy Stowarzyszeniu Edukacja przez Internet ul. Olszewskiego 6/1.21.
- Europass – Inicjatywa Komisji Europejskiej, która pozwala na prezentację umiejętności i kwalifikacji w przejrzysty sposób, zwiększając tym samym szanse na europejskim rynku pracy. Dzięki Europass można korzystać z dodatkowych możliwości nauki i zdobywania doświadczenia.
- Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji – fundacja zajmująca się działaniem na rzecz rozwoju edukacji w Polsce poprzez koordynowanie programów edukacyjnych.
- Informacja młodzieżowa – system zapewniający młodym ludziom dostęp do informacji, których najbardziej potrzebują i które leżą w kręgu ich zainteresowania. Obejmują one wszystkie sfery życia młodego człowieka, takie jak nauka, praca, czas wolny, zdrowie, miłość i przyjaźń, seksualność, uzależnienia, życie codzienne, prawa dzieci i młodzieży.
- Kompetencje kluczowe – wiedza, zdolności, umiejętności i postawy, które są konieczne do rozwoju, samorealizacji, zdobywania pracy, aktywności i świadomości społeczno-obywatelskiej. Wyróżniono osiem kompetencji kluczowych:
1. porozumiewanie się w języku ojczystym,
2. porozumiewanie się w językach obcych,
3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowotechniczne,
4. kompetencje informatyczne,
5. umiejętność uczenia się,
6. kompetencje społeczne i obywatelskie,
7. inicjatywność i przedsiębiorczość,
8. świadomość i ekspresja kulturalna.
- "Mobilna młodzież" (Youth on the Move) – inicjatywa, której głównym celem jest zmniejszenie bezrobocia młodzieży. Aby osiągnąć ten cel, konieczne jest zwiększenie nacisku na edukację pozaformalną, przeprowadzenie zmian w szkolnictwie wyższym, umożliwienie młodym ludziom edukacji za granicą i zapewnienie absolwentom pracy lub stażu. Program obejmuje także pożyczki studenckie, pomoc w otwarciu własnej firmy, doradztwo zawodowe, szkolenia, staże.
- Program "Młodzież w działaniu" – program Unii Europejskiej skierowany do młodzieży w wieku 13 – 30 lat oraz osób dorosłych pracujących z młodymi ludźmi. Pozwala uzyskać dofinansowanie na realizację projektu, w ramach którego młodzież realizuje swoje pasje, rozwija umiejętności, nabywa doświadczenia, uczy się nowych rzeczy. Wspiera inicjatywy, wymiany i wolontariat. Program skupia się na edukacji nieformalnej i pozaformalnej. Umożliwia uczestnictwo także osobom z mniejszymi szansami, które maja utrudniony dostęp do edukacji, kultury i rozwoju. Więcej: www.mlodziez.org.pl
- "Uczenie się przez całe życie" – program Unii Europejskiej, który ma na celu rozwój różnych form uczenia się. Zajmuje się wspomaganiem współpracy pomiędzy systemami edukacji. W programie kontynuowane są działania programów SOCRATES, Leonardo da Vinci, Jean Monnet, e-Learning, European Language Label.
- Youthpass – certyfikat poświadczający i przedstawiający rezultaty uczenia się pozaformalnego w trakcie trwania projektu. Dzięki niemu uczestnictwo w projekcie jest uznane za doświadczenie edukacyjne. Każdy certyfikat zawiera dane uczestnika, opis Akcji programu, główne informacje o projekcie, opis i ocenę efektów uczenia się osiągniętych przez uczestnika w trakcie projektu w ramach kompetencji kluczowych.